‘Üretim, büyüme istihdam bütçesi’

Aslıhan Altay Karataş – Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, “100. yılın bütçesi yatırım, üretim, istihdam, ihracat ve büyüme odaklı bir yapıdadır. 2022 yılının genelinde Türkiye iktisadının yüzde 5 civarında güçlü ve istikrarlı bir büyüme sergilemesi beklenmektedir. TÜFE yıllık artış oranının yıl sonunda OVP amaçlarımızla uyumlu olarak yüzde 65 civarında gerçekleşeceği, takip eden aylarda yıllık enflasyonun peyder pey gerileyeceği öngörülmektedir” dedi. TBMM Genel Kurulu’nda 2023 Yılı Merkezi İdare Bütçe Kanunu Teklifi ve 2021 Yılı Merkezi İdare Kesin Hesap Kanunu Teklifi’nin müzakereleri, Fuat Oktay’ın yürütme ismine yaptığı bütçe sunuş konuşmasıyla başladı. Global iktisat ve Türkiye iktisadında görünüm, temel icraatlar, dış risklere karşı alınan önlemler ile Orta Vadeli Program’daki (OVP) temel siyasetler ve bütçe öngörüleri bahis başlıklarına ait bilgiler de veren Oktay, özetle şunları söyledi:

YERLİ GAZ İÇİN GÜN SAYIYORUZ: Batı Karadeniz’de 2 bin 200 metre derinliği ve 170 kilometre uzunluğuyla dünyanın en derin ve en uzun deniz tabanı iletim sistemini inşa ediyoruz. Tesisin deniz tarafındaki iletim sınırlarını bitirdik, test ve devreye alma süreçlerine başladık. BOTAŞ boru çizgisiyle Karadeniz’in 170 kilometre açığından gelecek yerli gazımızı gelecek yılın birinci çeyreğinde ulusal doğal gaz iletim sistemine vermek için gün sayıyoruz.

TOGG BİRİNCİ ÇEYREKTE: Ekonomiyi büyütüp refahı tabana yaymayı amaçlayan siyasetlerle kişi başına düşen ulusal geliri tekrar 10 bin doların üzerine çıkartıyoruz. Türkiye iktisadı salgın öncesi periyoda nazaran 3 milyon 400 binin üzerinde ek istihdam sağlamıştır. Tasarım ve özellikleriyle tüm dünyada büyük ses getiren elektrikli arabamız yahut akıllı aygıtımız TOGG’un birinci aracı üretim bandından indirildi. Sayın Kılıçdaroğlu yakından takip ediyor aslında, kendilerini bekliyoruz. TOGG’u 2023’ün birinci çeyreğinin sonunda yollarda görmek için çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Üretim yerleşkesi ise tam kapasiteye ulaştığında her yıl 175 bin araç üretilmesi, 4 bin 300 şahsa direkt, 20 bin bireye dolaylı istihdam sağlanması hedeflenmektedir.

TÜM VAKİTLERİN REKORU: Bitkisel üretimimizin 2022 yılında tüm vakitlerin rekorunu kırarak 127,6 milyon tona ulaşmasını bekliyoruz. Turizmde yılsonu prestijiyle toplam ziyaretçi sayısında 50 milyonun üzerine çıkacağımızı öngörüyoruz. Kur Muhafazalı Mevduat ve Katılma Hesabı (KKM) elbet öngörülebilirliği kıymetli ölçüde artırarak finansal istikrarımızı güçlendirmiştir. KKM ile birlikte devreye aldığımız destekleyici enstrümanlar sayesinde döviz kurlarındaki dalgalanma en aza indirilmiş, döviz tevdiat hesaplarının toplam mevduatlardaki hissesi değerli ölçüde gerilemiş ve TL mevduatların ortalama vadesi uzamıştır. 2023’te Hazine Takviyeli Kefalet Sistemi kapsamında toplam beş adet kefalet paketinin yürürlükte olacağı öngörülmekte olup işletmelerimizin finansmana erişimini kolaylaştırmak için sistemini faal formda kullanmayı sürdüreceğiz.

İHRACAT KREDİSİNDE ARTIŞ: İmalat sanayi ve toptan-perakende ticaret kesimlerini önceliklendirdiğimiz selektif kredi yaklaşımımız sonucunda, 2022 yılında gerçekleşen 1,8 trilyon liralık ticari kredi artışının yüzde 35’i imalat sanayinden, yüzde 19’u ise toptan-perakende ticaret bölümlerinden kaynaklanmıştır. Tipler prestijiyle bakıldığında ise ihracat, işletme ve yatırım kredileri ticari kredilerdeki artışın en değerli belirleyicisi olmuştur. Bilhassa ihracat kredileri yıl sonuna nazaran yüzde 98’lik artışla ticari kredilerin genel büyümesinin epeyce üzerinde performans göstermiştir. 2021 yılının birinci 10 ayında 8 milyar lira artan yatırım kredilerinin 2022 yılının birinci 10 ayında yaklaşık 74 milyar lira artış kaydettiğini görüyoruz. Ayrıyeten, 2021 yılında 3 milyar lira artış kaydeden TL ihracat kredilerinin 2022 yılının birinci 10 ayında 346 milyar lira düzeyinde güçlü bir formda arttığını gözlemlemekteyiz.

TEK HANELİ ENFLASYON: 2023 yılında hedeflediğimiz büyüme artışı ile satın alma gücü paritesine nazaran kişi başına gelirimizi OVP devri sonunda yaklaşık 44 bin dolar seviyesine çıkarmayı amaçlıyoruz. Liralaşma stratejisi çerçevesinde hanehalkı ve firma bilançolarında Türk Lirası hissesinin artarak para ikamesinin ortadan kalkması, fiyatlama davranışlarının olağanlaşması ve güçlü kurumsal yapıyla birlikte enflasyon beklentileri güzelleşecek, periyot sonunda enflasyon oranı tek hanelere düşürülecektir. 2022 yılında AB tarifli genel idare borç stokunun GSYH’ye oranının bir evvelki yıla nazaran 5,1 puan azalarak yüzde 36,7 olmasını ve 2025 yılında yüzde 32,1’e gerilemesini hedeflemekteyiz.

BÜTÇE AÇIĞI 659 MİLYAR: 2023 yılı bütçemizde bütçe sarfiyatları 4 trilyon 469,6 milyar lira, bütçe gelirleri 3 trilyon 810,1 milyar lira, bütçe açığı 659,4 milyar lira olarak öngörülmüştür. 2022 yılına nazaran (ek bütçe dahil) 2023 yılı bütçe ödenekleri yüzde 57,9 artmaktadır. 2023 yılında merkezi idare bütçe gelirlerinin 2022 yılı gerçekleşme iddiasına nazaran yüzde 42,6 artışla 3 trilyon 810 milyar liraya, vergi gelirlerinin ise yüzde 41 artarak, yaklaşık 3 trilyon 200 milyar liraya ulaşacağı öngörülmektedir. 2023 yılında gelir vergisinden 495 milyar lira, kurumlar vergisinden 619,1 milyar lira, ÖTV’den 510,6 milyar lira, KDV’den 1 trilyon 135 milyar lira, harçlardan 105,2 milyar lira bekliyoruz.

1.1 trilyon refah katkısı

2023 yılı bütçesinde 2022’ye nazaran mazot dayanağını yüzde 282, gübre takviyesini yüzde 140 oranında artırıyoruz. Mazot dayanağı için 12 milyar lira ve gübre takviyesi için 4,9 milyar lira olmak üzere toplam 16,9 milyar lira ödenek öngörüyoruz. Gerçek dal takviyeleri için bütçemizden 145,4 milyar lira kaynak ayırıyoruz, en büyük hissesi ise toplumsal güvenlik patron prim dayanaklarına veriyoruz. Bu çerçevede, 2023 yılında toplumsal güvenlik kurumuna ödenmesi gereken 68,1 milyar lira fiyatındaki patron primini bütçemizden karşılıyoruz. Toplumsal harcamalar için ayırdığımız kaynak ölçüsünü 258,4 milyar liraya çıkardık. Ayrıyeten toplumsal devlet prensibi gereği toplum kısımlarına 2023’te sağlayacağımız refah katkısı yaklaşık 1 trilyon 140 milyar liraya ulaşmaktadır. Bu meblağ bütçenin yaklaşık yüzde 25,6’sına tekabül etmektedir. Doğalgaz ve elektrik sübvansiyonları için 530 milyar, taban fiyatın vergi dışı tutulmasıyla 300 milyar, yaşlı, engelli, emekli, dul ve yetimler üzere toplum bölümlerini korumak hedefiyle yapılan vergi indirimleri kapsamında 51 milyar lira kaynak sağlanması öngörülmektedir.